BİLİM TARİHİ KRONOLOJİSİ

M.Ö. Önemli Tarihler M.Ö.4241 Olayların kesin olarak tarihlendiği ilk yıl. Bunu olanaklı kılan Mısır takvimi olmuştur M.Ö. c. 2630 İmhotep, Mısır Firavunu Coser'e hekimbaşı olur. M.Ö. c. 1000 Çinlilerin gökbilim alanında bildikleriyle ilgili ilk kayıtlar. M.Ö. c. 700 Eski bir Hint tıp metni olan Ayurueda'nın ilk derlenişi. MÖ. c. 600 Miletoslu Thales, doğada olup bitenler için ussal açıklamalar bulmaya çalışır. M.Ö. 551. Çinli filozof Konfüçyüs doğar M.Ö. c. 500 Pythagoras, evrende sayıların ve uyumun gizemli önemini irdeler. M.Ö. c. 450 Daha sonra büyük bir doktor olacak olan Hippokrates, Kos (İstanköy) adasında doğar. M.Ö. 399 Yunanlı filozofların en önemlilerinden Sokrates'in ölümü. M.Ö. 387 Filozof Platon, Atina'da Akademia'yı kurar M.Ö. c. 335 Aristoteles, doğa tarihiyle ve evrenin yapısıyla ilgili önemli bilimsel kitaplar kaleme alır. M.Ö.287 Matematikçi ve mucit Arkhimedes doğar. M.S. Önemli Tarihler 150 Ptolemaios, yıldızlarla gezegenlerin hareketleri hakkındaki Almagest'i yazar. 161 Yunanlı anatomici Galenos, daha sonra ünlü bir doktor olacağı Roma'ya yerleşir. c. 600. Orta Amerika'da Maya uygarlığı gelişir 813. Bağdat'ta gökbilim okulu kurulur c. 854 oğar. Arap simyacı Ebubekir Razi (Rhazes) d 965 Optik konusundaki çalışmalarıyla ünlü Arap fizikçi İbnülheysem (Alhazen) doğar. 1253 Matematik ve bilim dersleri veren Robert Grosseteste'in ölümü. 1264 Aquinolu Thomas, Hıristiyan düşüncesini Aristoteles'in öğretisiyle uzlaştırır. 1267 Roger Bacon, geleneksel Hıristiyan eğitimine karşı çıkar. 1452. Mucit ve sanatçı Leonardo da Vinci doğar 1527. Paracelsus, Basel Üniversitesi'nde profesör olur 1543 Copernicus, gezegenlerin Dünya'nın etrafında değil, Güneş'in etrafında döndüğünü ortaya atan kuramını yayımlar. Andreas Vesalius, insan anatomisiyle ilgili yeni bir elkitabı çıkarır. 1551 Conrad von Gesner, hayvan krallığıyla ilgili dev incelemesini yayımlamaya başlar. 1574 Tycho Brahe, gökyüzünü gözlemek için Hven adasında bir gözlemevi kurar. 1596. Matematikçi ve filozof Rene Descartes doğar 1610 Galileo Galilei, teleskop kullanarak yaptığı gökbilimsel keşifleri konu alan Yıldızların Habercisi'ni yayımlar. 1616. William Harvey, kan dolaşımı konusunda dersler verir 1618 Johannes Kepler, gezegenlerin Güneş'in çevresinde çizdikleri elips biçimindeki yörüngeleri betimleyen yasaları yayımlar. 1627 Francis Bacon'un, bilimin toplum içindeki önemli rolüyle ilgili etkili düşünceler içeren Yeni Atlantis'inin yayımlanışı. 1632 Galileo, lki Büyük Dünya Sistemi Hakkında Diyalog'u yayımlar. 1642 Galileo ölür. Isaac Newton doğar 1644 Descartes'ın en önemli bilimsel çalışması Felsefenin İlkeleri'nin yayımlanışı. 1661 Robert Boyle, Kuşkucu Kimyager başlıklı kitabında, maddenin minik yuvarlardan oluştuğunu ileri sürer. 1662. Londra'da Kraliyet Derneği kurulur 1665 Robert Hooke'un, mikroskop yardımıyla çizilmiş ayrıntılı çizimler içeren Micrographia'sının yayımlanışı. 1666 Paris'te, Academie Royale des Science kurulur 1682 Edmond Halley, daha sonra kendi adıyla anılacak bir kuyrukluyıldızın yörüngesini çizip betimler. 1687 Newton'un, evrensel çekim yasalarını formülleştirdiği Principia başlıklı kitabının yayımlanışı. 1703 Newton, Kraliyet Derneği'nin başkanlığına getirilir ve 1727'de ölümüne dek bu görevde kalır. 1704 Newton, mercekler ve ışık hakkındaki, Optik başlıklı kitabını yayımlar. John Ray, 17 000 bitkiyi içeren sınıflandırmasını tamamlar 1705 Francis Hauksbee, vakumlubir küreyi sürterek anlık, parlak elektrik ışıkları elde eder. 1729. Stephen Gray, elektriği büyük uzaklıklara iletir 1745 Elektrik depolayan bir alet olan Leiden şişesinin bulunuşu. 1748 Georges de Buffon, 36 cilt tutan, doğa tarihi incelemesini tamamlar. 1752 Benjamin Franklin, yıldırımın elektrikten kaynaklandığını gösterir. 1753 Carl Linnaeus, yeni, ikiterimli bitki sınıflandırma sistemini yayımlar. 1756 Joseph Black, kimyasal maddelerin ısıtılmasıyla elde edilebilen "sabit hava"yı bulur. 1774 Joseph Priestley, bugün bizim oksijen olarak bildiğimiz gazı ayrıştırır ve ona "flojistonlu hava" adını verir. 1775 Abraham Werner, Freiberg'te bir madencilik okulu kurar ve yavaş yavaş, yerbilimsel değişmeyle ilgili "Neptün" kuramını geliştirir. 1779 Antoine Lavoisier, "flojistonlu hava"nın varlığını kanıtlar ve ona yeni bir ad vererek "oksijen" der. 1787 Caroline Herschel, gökbilime yaptığı katkılardan dolayı sarayın takdirini kazanır. 1789 Lavoisier'nin, 33 elementi sıraladığı ve bu elementlerin adlandırılması ile ilgili modern sistemi sunduğu Kimyasal Adlandırma Yöntemi'nin yayımlanışı. 1791 Luigi Galvani, kurbağalarla yaptığı elektrik deneylerinin sonuçlarını yayımlar. 1795 James Hutton'ın kitabı Yer Kuramı, Kitab-ı Mukaddes'te yaradılış konusunda söylenenleri sorgular. Yerbilimsel değişikliklerin, Kitab-ı Mukaddes'te söylenenlerin tersine, milyonlarca yılda meydana geldiğini ileri sürer. 1796 Edward Jenner, bir çocuğu çiçek hastalığına karşı aşılar. 1799 Alessandro Volta, ilk elektrik bataryasını yapar 1808 John Dalton'un kitabı Yeni Kiınya Felsefesi Sisteıni, atom kuramı hakkında önemli ve yeni fikirler ortaya atar. 1809 Jean de Lamarck, canlı varlıklardaki değişmeyle ilgili açıklamasını yayımlar. Bu açıklamada, sonradan kazanılmış özelliklerin kalıtsal olarak aktarılabileceğini ileri sürer. 1820 Hans Oersted, elektrik akımının pusulanın iğnesi üzerinde manyetik etki yarattığını gösterir. 1824 Justus von Liebig, Almanya'da, Gissen'de kendi araştırma laboratuvarını kurar. 1831 Charles Lyell, Londra King's College'da profesörlüğe atanır. Charles Darwin, HMS Beagle ile yolculuğuna başlar. Michael Faraday, hareketli bir mıknatıstan elektrik akımı elde eder. 1843 Ada Lovelace matematik çalışmasını yayımlar. 1858 Alfred Wallace'ın doğal seçilim hakkındaki elyazmaları Darwin'in eline ulaşır. 1859 Darwin, evrim kuramlarını içeren, Türlerin Kökeai'ni yayımlar. 1867 Joseph Lister, antiseptikler kullanılarak mikrop kapmaların azaltılabileceğini gösterir. 1868 Gregor Mendel, bezelye bitkileriyle yaptığı, modern genetik kuramının temellerini oluşturan araştırmalarını bitirir. 1869 Dimitriy Mendeleyev, Periyodik Çizelge'yi hazırlar. 1871 Darwin, evrim konusundaki ikinci kitabı lnsanıa Türeyişi'ni yayımlar 1872 James Maxwel, Faraday'ın elektrik kuramlarını sayıya dökmek için cebir denklemleri kullanır. 1882. Robert Koch, kolera virüsünü bulur 1885 Louis Pasteur, bir dizi aşı yaparak, kuduz bir köpek tarafından ısırılmış bir çocuğun yaşamını kurtarır. 1886 Heinrich Hertz, radyo dalgalarının varlığını gözler önüne seren araştırmalarına başlar. 1888 Sophia Krukovsky, Prix Bordin'i kazanır 1895 Wilhelm Röntgen, X-ışınlarını bulur. 1896 Antoine Becquerel, uranyumun radyoaktif olduğunu bulur. 1900 1905 Albert Einstein, Özel Görelilik kuramı da içinde olmak üzere, üç bilimsel yazı yayımlar.Max Planck "kuantumlanan enerji" fikrini ortaya 1910 Thomas Morgan'ın sirkesinekleriyle yaptığı deneyler, Mendel'in kalıtımla ilgili düşüncelerini doğrular. 1911 Marie Curie, radyoaktiflik konusunda kendi başına yaptığı çalışmalardan dolayı Nobel Ödülü alır; böylece de bu ödülü iki kez alan ilk kişi olur. Ernest Rutherford, atomun merkezinde bir çekirdek olduğunu gösterir. 1913 Niels Bohr, hidrojen atomu için yeni bir model önerir 1915 Alfred Wegener, kıta kayması kuramını yayımlar. 1919 Einstein, Genel Görelilik konusundaki yazısını yayımlar. 1923 Edwin Hubble, bizimkinin ötesindeki gökadaların varlığını kanıtlar. 1927 Georges Lemaître, evrenin sürekli genişlediği düşüncesini ortaya atar. 1928 Bugün penisilin dediğimiz bir oluşumun bakterileri öldürmesi Alexander Fleming'in dikkatini çeker. 1929 Hubble, gökadaların birbirlerinden uzaklaştığını gösterir. Bu da Büyük Patlama kuramına temel oluşturur. 1948 Hermann Bondi ve Thomas Gold evrenle ilgili Durağan Durum kuramını ortaya atar. 1953 Francis Crick ile James Watson DNA molekülünün yapısını keşfeder. 1963 Yerbilimsel deneyler Wegener'in düşüncelerini doğrular ve levha tektoniği kuramı yerleşir. 1964 Robert Wilson ile Arno Penzias uzayda radyo parazitleri saptarlar. Bunların, Büyük Patlama'nın yankısı olduğu düşünülür. Kaynak: Arkhimedes'ten Einstein'a Bilim Adamları, Tubitak Popüler Bilim Kitapları